طراحی مدلی برای پیش‌بینی خوش‌حسابی مؤدیان بزرگ مالیاتی

ممیزی مبتنی بر ریسک[1] ، یک سیستم مدرن انتخاب مالیات‌دهندگان برای حسابرسی مالیاتی است که بر مبنای پارامترهای عینی ریسک و نه مداخله مقامات مالیاتی صورت می‌گیرد. این سیستم از مزایای کاهش فساد و کاهش بار حسابرسی برخوردار بوده و فرآیند ممیزی شرکت‌های کوچک، متوسط و مؤدیان بزرگ در سازمان امور مالیاتی را بهبود می‌بخشد. از این ‌رو در پژوهش حاضر، با استفاده از اطلاعات و ارقام شرکت‌های مختلف دارای پرونده در اداره کل امور مؤدیان بزرگ مالیاتی طی دوره 1393-1391 و استفاده از مدل‌های لجستیک و پروبیت، خوش‌حسابی مؤدیان مالیاتی مدل‌سازی شده است. نتایج حاصل از تخمین روابط رگرسیونی نشان می‌دهند که در میان متغیرهای مالی و حسابداری مختلف که برای تجزیه‌وتحلیل مالی و اقتصادی مؤدیان مالیاتی استفاده می‌شوند، افزایش متغیرهای بازده دارایی­ها، نسبت آنی و سود ناخالص به‌طور معناداری باعث افزایش احتمال خوش‌حسابی می‌شوند و افزایش نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص به‌طور معناداری باعث کاهش احتمال خوش‌حسابی می‌شوند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، توصیه می‌شود به‌منظور ارزیابی خوش‌حسابی مؤدیان، توجه بیشتری به تغییرات بازدهی دارایی‌ها شود در این صورت مؤدیان مالیاتی می‌توانند با کاهش بدهی‌های خود نسبت به حقوق صاحبان سهام با احتمال بالاتری به‌عنوان خوش‌حساب شناسایی شوند.